Tiêu chuẩn thiết kế phòng sạch dành riêng cho sản xuất thực phẩm trong bối cảnh mới

Sự khác biệt của phòng sạch thực phẩm so với phòng sạch các lĩnh vực khác

Khác với phòng sạch dược phẩm hay phòng sạch điện tử, phòng sạch thực phẩm tập trung vào việc ngăn ngừa nhiễm vi sinh, nấm mốc và mùi, đồng thời duy trì độ tươi tự nhiên của nguyên liệu. Thiết kế phòng sạch cho thực phẩm phải đảm bảo sự lưu thông khí tối ưu, vật liệu bề mặt không bám bụi, dễ vệ sinh, và không sinh ra các hợp chất gây ô nhiễm thứ cấp.

Hệ thống luồng khí, độ ẩm và áp suất được tính toán kỹ lưỡng để tạo ra môi trường hạn chế tối đa vi khuẩn trong khu vực chế biến, đóng gói và bảo quản. Ngoài ra, khu vực chuyển tiếp như Air Shower, Pass Box, cửa chặn áp đóng vai trò quan trọng giúp ngăn chặn bụi và vi sinh từ bên ngoài xâm nhập vào.

>>> Tìm hiểu thêm về: Hướng dẫn kiểm tra và chứng nhận phòng sạch thực phẩm đạt chuẩn quốc tế

Các tiêu chuẩn quốc tế trong thiết kế phòng sạch thực phẩm

Một phòng sạch thực phẩm đạt chuẩn quốc tế không chỉ dựa trên yêu cầu kỹ thuật về kết cấu, vật liệu hay luồng khí, mà còn phải tuân thủ đồng thời nhiều hệ thống tiêu chuẩn khắt khe. Trong đó, ISO 14644 được xem là nền tảng cốt lõi, quy định chi tiết về cấp độ sạch theo mật độ hạt bụi trong không khí – yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến nguy cơ nhiễm chéo và vi sinh trong sản xuất thực phẩm.

Bên cạnh đó, các tiêu chuẩn HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) và ISO 22000 đóng vai trò trọng yếu trong việc xây dựng hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, tập trung vào việc nhận diện và kiểm soát các điểm tới hạn trong toàn bộ quy trình sản xuất – từ tiếp nhận nguyên liệu, chế biến đến đóng gói.

Không thể thiếu là bộ tiêu chuẩn GMP – Good Manufacturing Practice, quy định về thực hành sản xuất tốt, bao gồm kiểm soát môi trường làm việc, thiết bị, quy trình vệ sinh và đào tạo nhân sự. Đây là nền tảng để đảm bảo mọi hoạt động trong khu vực phòng sạch diễn ra một cách khoa học, giảm thiểu tối đa rủi ro nhiễm bẩn từ yếu tố con người và thiết bị.

Sự kết hợp đồng bộ giữa ISO 14644, HACCP, ISO 22000 và GMP tạo thành bộ khung toàn diện cho việc thiết kế và vận hành phòng sạch thực phẩm hiện đại, giúp doanh nghiệp không chỉ đảm bảo an toàn vi sinh mà còn đáp ứng các yêu cầu chứng nhận quốc tế, yếu tố bắt buộc khi hướng đến xuất khẩu sang các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản hay Hoa Kỳ.

>>> Tìm hiểu thêm về: An toàn lao động trong môi trường phòng sạch thực phẩm

Thiết kế phòng sạch thực phẩm phù hợp cho từng nhóm thực phẩm

Trong thực tế, thiết kế phòng sạch cho ngành thực phẩm không thể áp dụng một mô hình chung cho tất cả. Mỗi nhóm sản phẩm có đặc tính vi sinh, độ ẩm và yêu cầu bảo quản khác nhau, đòi hỏi tiêu chuẩn thiết kế và vận hành được điều chỉnh linh hoạt.

Đối với thực phẩm tươi sống như thịt, cá hay rau củ, yếu tố quan trọng nhất là duy trì nhiệt độ thấp và độ ẩm ổn định, nhằm hạn chế sự phát triển của vi khuẩn hiếu khí. Hệ thống phòng sạch cho nhóm sản phẩm này cần được thiết kế với luồng khí lạnh lưu thông đều, đảm bảo vi sinh trong không khí luôn nằm trong giới hạn cho phép mà không ảnh hưởng đến độ tươi tự nhiên của nguyên liệu.

Trong khi đó, thực phẩm chế biến nhẹ hoặc thực phẩm đóng gói lại yêu cầu môi trường có mức độ kiểm soát bụi, vi sinh và dòng khí nghiêm ngặt hơn, đặc biệt ở các khu vực tiếp xúc trực tiếp với sản phẩm. Việc bố trí luồng khí một chiều, áp suất dương và khu vực chuyển tiếp khép kín giúp ngăn chặn tối đa nguy cơ nhiễm chéo giữa các công đoạn.

Với thực phẩm hữu cơ (organic), thách thức lớn nhất nằm ở việc đảm bảo môi trường hoàn toàn không tồn dư hóa chất, chất khử trùng hoặc tạp chất trong suốt quá trình sản xuất và vệ sinh. Điều này đòi hỏi hệ thống phòng sạch phải sử dụng vật liệu an toàn sinh học, quy trình vệ sinh bằng hơi nước hoặc các chất trung tính thay thế, nhằm bảo toàn tính “tự nhiên” vốn là giá trị cốt lõi của sản phẩm hữu cơ.

Chính sự linh hoạt trong thiết kế và kiểm soát môi trường cho từng nhóm thực phẩm đã giúp các doanh nghiệp vừa tối ưu chi phí đầu tư, vừa đạt hiệu quả vận hành cao và đáp ứng những yêu cầu kiểm định khắt khe trong nước lẫn quốc tế.

Giải pháp thiết bị phòng sạch từ Vietnamcleanroom (VCR)

Là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực thiết kế và cung cấp thiết bị phòng sạch, Vietnamcleanroom (VCR) đã và đang triển khai nhiều dự án phòng sạch thực phẩm đạt chuẩn tại Việt Nam.
VCR mang đến giải pháp tổng thể cung cấp thiết bị đạt chuẩn: panel cách nhiệt, hệ thống lọc khí HEPA, AHU, Air Shower, Pass Box, cửa kín áp suất…

Điểm mạnh của VCR là khả năng tùy biến thiết kế phù hợp với đặc thù sản phẩm và quy mô doanh nghiệp, giúp khách hàng vừa đảm bảo chất lượng, vừa tiết kiệm chi phí đầu tư.